Actueel

Te hoge inkoopprijzen voor franchisenemers?

23 maart 2016

Inkoopprijzen voor franchisenemers te hoog? Het belang van transparantie en het nut van de NFC!

In een interessant vonnis van de Kantonrechter bij de rechtbank Gelderland zijn vorderingen van een Bakker Bart franchisenemer tegen franchisegever Bart’s Retail afgewezen. Franchisenemer verweet franchisegever hoofdzakelijk: 1) dat hij in 2009 gedwaald had bij het maken van nieuwe afspraken in de samenwerking (voornamelijk door gewijzigde huurcondities) en 2) dat Bart’s Retail onrechtmatig heeft gehandeld doordat zij jegens franchisenemer te hoge inkoopprijzen hanteert waardoor van een voordelige inkoop geen sprake zou zijn geweest.

De Kantonrechter concludeert dat beide verwijten ten onrechte zijn en wijst alle vorderingen van franchisenemer af. Ten aanzien van de gestelde dwaling overweegt de Kantonrechter dat de door franchisegever voorgespiegelde omzetontwikkeling destijds ook door de adviseur van franchisenemersvereniging kennelijk realistisch werd gevonden (deze had daaromtrent kennelijk positief geadviseerd) terwijl voorts niet is gesteld of gebleken dat Bart’s Retail welbewust of op nalatige wijze een prognose heeft verstrekt met ernstige fouten.

Te hoge inkoopprijzen?

Interessanter is de beoordeling die ziet op het verwijt van de te hoge inkoopprijzen.

Daarover overweegt de Kantonrechter dat uit een speciaal opgemaakt onderzoeksrapport uit 2013 weliswaar is gebleken van een opmerkelijk hoge groothandelsmarge (de door de groothandel gerealiseerde marge op de verplichte inkoop door franchisenemers) bij de inkoop van deegwaren, die bovendien een belangrijk deel van de totale inkoop uitmaken, maar dat in datzelfde rapport is geconcludeerd dat de totale ketenmarge redelijk is te noemen. Daarmee staat niet vast dat franchisegever (tevens [indirect] groothandelaar) onrechtmatig heeft gehandeld jegens franchisenemer, aldus de Kantonrechter.

De beoordeling van de inkoop dient aldus in het licht van de totale inkoop en gerealiseerde ketenmarge te worden beoordeeld. Niet kan worden volstaan met de beoordeling van slechts één onderdeel (de deegwaren), zelfs niet als dat een belangrijk gedeelte van het totaal in te kopen (verplichte) assortiment uitmaakt. Als de op de totale inkoop gerealiseerde ketenmarge “redelijk” is, is geen sprake van onrechtmatig handelen jegens de franchisenemers.

Overigens lijkt uit het vonnis te volgen dat de vordering niet was gebaseerd op contractuele grondslag (een bepaling uit de franchise- of een andere overeenkomst). Vandaar dat de Kantonrechter het criterium “redelijke ketenmarge” hanteerde en de vordering relatief eenvoudig kon afdoen met verwijzing naar eerdergenoemd onderzoeksrapport uit 2013.

Vergelijkbare zaak: Op = Op

In min of meer dezelfde zin werd ook al eens geoordeeld in een vonnis d.d. 9 september 2015 van de rechtbank Noord-Nederland (in de zaak Op=Op). In die zaak was het verwijt van franchisenemers aan franchisegever dat deze laatste in strijd met de bepalingen uit het franchiseovereenkomst geen “marktconforme prijzen” hanteerde bij de verplichte inkoop (95%) van het franchise assortiment.

De rechtbank overwoog in die zaak dat bij de vergelijking van prijzen met andere leveranciers moet worden betrokken het (franchise)model dat inhoudt dat er continu een uniform en uitgebreid assortiment moet worden gevoerd waardoor prijzen onvermijdelijk fluctueren, zodat gekeken moet worden naar een zeker gemiddelde van die prijzen. Franchisenemer moest in die zaak  bewijzen dat dat franchisegever prijzen berekende die niet overeenkwamen met prijzen die andere aanbieders zouden  hebben berekend als zij continu een vergelijkbaar assortiment zouden hebben geleverd. Dat bepaalde producten tijdelijk (gedurende acties) goedkoper bij andere leveranciers konden worden ingekocht, achtte de rechtbank in dit verband niet voldoende om te kunnen oordelen dat sprake was van te hoge inkoopprijzen.

Het voorgaande maakt duidelijk dat het bewijs van de stelling dat een franchisegever te hoge inkoopprijzen voor haar franchisenemers hanteert, in de praktijk niet eenvoudig te leveren zal zijn.

Bij het voorgaande dient te worden bedacht dat in franchiseovereenkomsten vaak een verplichte inkoop van 80% of meer wordt gevraagd van franchisenemers vanwege uniformiteit, kwaliteit en het kunnen realiseren van de beste inkoopcondities (inkoopvolume levert inkoopvoordeel op). Het is dan logisch dat franchisenemers ook daadwerkelijk inkoopvoordeel verwachten en dat dit voordeel niet geheel of grotendeels achter behoort te blijven bij franchisegever. Transparantie is daarbij van groot belang. Elke franchisegever zou moeten kunnen laten zien aan haar franchisenemers welke inkoopcondities zij afspreekt en in hoeverre de voordelen daarvan ook bij franchisenemers terecht komen.

Nederlandse Franchise Code (NFC)

In de Nederlandse Franchise Code is in artikel 4.6.e bepaald dat in elke franchiseovereenkomst in beginsel bepalingen moeten worden opgenomen met:

“een omschrijving van de franchisevergoeding(en), het gehanteerde conditiestelsel en afspraken over controle daarop”.

Indien duidelijkheid bestaat over het conditiestelsel, waaronder afspraken over de verplichte inkoop, dan kan transparantie ontstaan over de gehanteerde inkoopprijzen en condities. Als de inkoopprijzen dan te hoog zouden blijken te zijn, dan kan dit onderwerp van overleg zijn tussen franchisegever en franchisenemers zodat eventueel nadere afspraken kunnen worden gemaakt. Zo bezien kan de NFC ook op dit onderdeel bijdragen aan transparantie, voorkoming van geschillen tussen franchisepartners en aan het bevorderen van het functioneren van franchising in algemene zin!