Inleiding
Als franchisenemer maakt u de belangrijkste keuzes bij de start van de franchise. U tekent dan immers de franchiseovereenkomst en maakt financieringsafspraken. Daarmee bindt u zich vergaand, zowel juridisch als financieel. En uw franchisegever en de bank kunnen u vervolgens houden aan die verplichtingen want “afspraak is afspraak”. Eigenlijk is dat best vreemd omdat de franchise dan nog moet beginnen en er geen enkele garantie is op succes.
Vanwege de wens om aan de slag te gaan worden die vergaande verplichtingen echter vaak “voor lief genomen”. Juist als de resultaten van de franchiseonderneming tegenvallen kan dat dramatische financiële en persoonlijke gevolgen hebben voor de betrokken franchisenemer waaronder bijvoorbeeld faillissement.
De hierna volgende adviezen zijn er dan ook op gericht om dergelijke dramatische gevolgen zoveel mogelijk te voorkomen. Dat kan door in het voortraject de juiste acties te ondernemen.
Advies 1: Verzamel zoveel mogelijk informatie en wees (gezond) kritisch!
Als aspirant franchisenemer krijgt u vaak mooie prognoses, exploitatiemodellen, etc. voorgeschoteld voorafgaand aan het sluiten van de franchiseovereenkomst. Op papier belooft die informatie een goed winstgevende franchiseonderneming. Als de omzetprognoses echter niet gehaald worden of de kosten te rooskleurig zijn ingeschat, kloppen de exploitatiemodellen niet meer en wordt onderaan de streep slechts verlies geleden. Dat verlies kan soms in korte tijd oplopen tot een groot negatief vermogen dat nooit meer kan worden terugverdiend. Het is daarom van groot belang dat u vooraf ontvangen informatie kritisch beoordeelt en daarnaast ook zelf zoveel mogelijk informatie verzamelt. Daardoor kan veel inzicht worden verkregen over de haalbaarheid en de risico’s van de franchise.
U doet er daarom verstandig aan om:
- zelf de berekeningen/exploitatiemodellen/prognoses te (laten) toetsen en deze ook zelf te begrijpen/doorgronden, zowel voor wat betreft de kosten als de omzetkant. Voor een inschatting van de geprognosticeerde omzet kan een onafhankelijk gespecialiseerd bureau worden ingeschakeld, de kosten van een dergelijk onderzoek vallen vaak mee en wegen absoluut op tegen de waarde van een dergelijk onderzoek; te weten een reële inschatting van de haalbaarheid van de franchise.
- zelf informatie in te winnen bij de franchisegever. Hoe is deze bijvoorbeeld gekomen tot het exploitatiemodel; heeft er (extern) onderzoek plaatsgevonden of is het exploitatiemodel gebaseerd op ervaring of anderszins? Informeer ook naar eerdere franchisenemers in het marktgebied van de beoogde franchiseonderneming en, indien deze zijn gestopt, informeer dan naar de redenen daarvan.
- zelf informatie in te winnen bij de toekomstige collega-franchisenemers en eventueel ook (indien aanwezig) bij de vereniging van franchisenemers. Wat is hun ervaring, worden de prognoses gehaald, hoe ontwikkelt de formule zich, is er een groot verloop van de aangesloten franchisenemers, groeit of krimpt de formule, wat zijn de toekomstplannen/verwachtingen van de organisatie, etc..
- zelf informatie in te winnen over de franchisegever / franchiseformule bij derden, bijvoorbeeld via internet of bij de Kamer van Koophandel (jaarstukken franchisegever opvragen). Maar ook gemeentelijke websites bieden soms een schat aan informatie waaronder bijvoorbeeld economische visies waarin (soms zeer gedetailleerd!) onderzoeken zijn gepubliceerd met betrekking tot recente en te verwachten lokale economische detailhandelsontwikkelingen. Ook zijn er websites met veel nuttige informatie over franchise.
- zelf een negatief scenario door te (laten) rekenen om te zien waartoe dat eventueel (financieel) zou kunnen leiden.
Advies 2: Steek uw nek niet in een (financiële) strop!
Vaak is voorwaarde voor het sluiten van een franchiseovereenkomst dat vergaande financiële verplichtingen worden aangegaan zoals bijvoorbeeld het verstrekken van een extra hypotheek op de eigen woning, het privé meetekenen (ook door echtgenoten) voor alle financiële verplichtingen, het aangaan van hoge geldleningen voor de financiering van de franchiseonderneming, hoge renteverplichtingen voor leveringen via een rekening courant bij uw franchisegever, etc., etc.. U dient zich echter goed af te vragen of dergelijke verplichtingen ook wenselijk zijn. Als de franchiseonderneming immers (zwaar) verliesgevend blijkt, loopt u een reële kans om financieel aan de grond te raken, de eigen woning gedwongen te moeten verkopen of zelfs failliet te gaan.
In dit verband moet u zich niet laten “misleiden” doordat de franchisegever bijvoorbeeld bereid is een lening te verstrekken voor de noodzakelijke (start)investeringen. Sterker: een dergelijke lening creëert financiële afhankelijkheid en daarmee een ongelijke verhouding. Met name als de verhouding met uw franchisegever onder druk komt te staan (en dat is meestal in de situatie dat de resultaten achterblijven) is (financiële) afhankelijkheid zeer ongewenst.
Hetzelfde geldt ten aanzien van een door franchisegever af te geven terugkoopverklaring (bijvoorbeeld voor de inventaris) ten behoeve van de bank. Die terugkoopverklaring biedt vooral de bank zekerheid maar laat onverlet dat de franchisenemer in een verliesgevende situatie per saldo meestal met een grote schuld blijft zitten aan de bank en/of de franchisegever.
U doet er daarom verstandig aan om:
- de risico’s van het verstrekken van vergaande zekerheden aan de bank en/of uw franchisegever tevoren goed af te wegen. Vraag u af of u zich financieel vergaand wil binden aan de bank en/of uw franchisegever;
- bespreek het voorgaande ook met uw financieel adviseur en uw eventuele partner. Laat u niet uitsluitend leiden door positieve verwachtingen van franchisegever of uw wens om zo spoedig mogelijk als franchisenemer te starten.
- Onderzoek of er alternatieve formules zijn waarbij u misschien (veel) minder vergaande financiële verplichtingen hoeft aan te gaan en vergelijk de voor- en nadelen en diverse mogelijkheden.
Advies 3: Trek direct aan de bel als het misloopt!
Indien u eenmaal gestart bent als franchisenemer en onverhoopt blijkt dat negatieve resultaten worden geboekt, trek dan direct aan de bel bij uw franchisegever en schakel een adviseur in.
Wat u vooral niet moet doen:
- – stilzitten en hopen dat het beter wordt c.q “doormodderen“;
- – genoegen nemen met geruststellende mededelingen van uw franchisegever of derden “dat het allemaal wel goed zal komen“;
- – genoegen nemen met tegemoetkomingen zoals bijvoorbeeld het tijdelijk niet (volledig) hoeven betalen van franchisefees, kortom met “lapmiddelen” zonder dat het werkelijke probleem wordt benoemd en aangepakt en zonder dat de aansprakelijk- en verantwoordelijkheid voor de achterblijvende resultaten worden besproken.
Wat u wel zou moeten doen:
- direct schriftelijk de problemen vastleggen en om een oplossing op korte termijn vragen c.q. zelf met voorstellen komen;
- zo spoedig mogelijk met uw franchisegever om de tafel (neem een adviseur mee!);
- een verliesgevende exploitatie niet blijven voortzetten indien dat uitsluitend leidt tot steeds grotere verliezen en schulden (zeker niet indien u zich financieel vergaand heeft gebonden);
- direct een adviseur inschakelen om uw positie in beeld te brengen en de gewenste resultaten en acties / maatregelen te bepalen. In elk geval jegens uw franchisegever alle rechten voorbehouden en zo nodig aansprakelijk stellen voor alle schade etc..
Tenslotte
In de praktijk gaat het nogal eens mis omdat aspirant franchisenemers afgaan op te rooskleurige informatie zonder dat die informatie voldoende is onderzocht. Los van eventuele aansprakelijkheid van de franchisegever doet u er verstandig aan om die informatie voorafgaand op juistheid te onderzoeken aangezien het achteraf moeten discussiëren en/of procederen over vergoeding van schade bij tegenvallende resultaten vaak een lange (financiële en emotionele) adem vergt en gepaard gaat met financiële risico’s en stress. En dat in een situatie waarin de financiële positie meestal al verre van rooskleurig is. De discussie over de haalbaarheid van de franchise en het aangaan van vergaande juridische en financiële verplichtingen kunt u daarom veel beter in het voortraject voeren (u kunt dan immers nog in alle vrijheid beslissen) dan achteraf als het allemaal onverhoopt is tegengevallen en u in de (financiële) problemen bent geraakt en bovendien juridisch en financieel gebonden bent!