Actueel

Heeft een franchisenemer recht op goodwill vergoeding?

3 maart 2014

De rechtbank den Haag heeft onlangs beslist dat een (ex) franchisenemer (Olympia uitzendbureau) na het einde van de franchiseovereenkomst geen recht heeft op een goodwillvergoeding omdat dit contractueel was uitgesloten. Toch betekent dit niet dat er nooit een recht op goodwill bestaat, in tegendeel!

In deze zaak had franchisegever Olympia de franchiseovereenkomst met één van haar franchisenemers beëindigd omdat zij – kort gezegd – geen vertrouwen meer had in een voortzetting van de samenwerking. Samen met de franchiseovereenkomst werd ook de huurovereenkomst van de kantoorruimte van de Olympia franchisevestiging opgezegd. Franchisenemer heeft die kantoorruimte vervolgens ontruimd. Ex-franchisenemer ontving geen vergoeding voor (achtergelaten) goodwill. Olympia sloot voor die vestiging vervolgens een nieuwe franchiseovereenkomst met een nieuwe franchisenemer.

De procedure

Ex-Franchisenemer vordert in een procedure van Olympia schadevergoeding op grond van onrechtmatige daad. Die zou eruit bestaan dat Olympia de franchiseovereenkomst te abrupt en/of op onheuse wijze zou hebben beëindigd zonder daarbij een billijke vergoeding te betalen aan ex-franchisenemer voor diens jarenlange inspanningen en opgebouwde financiële goodwill in het betreffende rayon en omstreken.

het vonnis

De rechtbank wijst de vorderingen af aangezien Olympia in de franchiseovereenkomst had bedongen dat bij het einde van de franchiseovereenkomst geen vergoeding voor goodwill zou hoeven te worden betaald. Het was aan ex-franchisenemer zèlf was om tijdig een goede koper te vinden voor zijn vestiging die ook de goedkeuring van franchisegever kon dragen. Aangezien de ex-franchisenemer daarin kennelijk niet was geslaagd dient dit, naar het oordeel van de rechtbank, voor zijn eigen rekening en risico te blijven. Met andere woorden: afspraak = afspraak en als je een goodwillvergoeding wenst dan moet je niet afspreken dat je daarop juist geen recht hebt!

Recht op goodwillvergoeding?

Betekent dit dat er nooit een recht op goodwill bestaat? In tegendeel! In principe heeft iedere (ex) franchisenemer recht op een vergoeding van goodwill die is opgebouwd en die worden achtergelaten c.q. overgenomen (gebruikt) door een opvolgende exploitant. In deze zaak is afstand gedaan van het recht op een goodwillvergoeding doordat dit expliciet in de franchiseovereenkomst is afgesproken. Het is overigens de vraag of een dergelijke afspraak onder alle omstandigheden stand houdt; ook de wet biedt de mogelijkheid om een contractuele afspraak tussen partijen ongeldig te verklaren indien die afspraak in de gegeven omstandigheden naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid onaanvaardbaar is.

Verder is in deze zaak de vestiging voortgezet door een opvolgend (nieuwe) franchisenemer die aldus gebruik maakt van de achtergelaten (opgebouwde) goodwill. Die nieuwe franchisenemer is echter niet gedaagd in de procedure zodat ook niet is geoordeeld over diens positie c.q. diens eventuele verplichting om een redelijke vergoeding te betalen voor het (voortgezet) gebruik van de achtergelaten goodwill. Het is niet uitgesloten dat die nieuwe franchisenemer voor de goodwill moet betalen; hij maakt daar immers gebruik van dus waarom geen redelijke vergoeding betalen? In elk geval gold er geen contractuele afspraak tussen de nieuwe en de ex franchisenemer op grond waarvan de nieuwe franchisenemer niet zou kunnen worden aangesproken.

detailhandelsruimte

Tenslotte geldt voor zogenaamde detailhandelsruimte (winkelruimte) dat de huurwet specifiek bepaalt dat een gewezen huurder recht heeft op een billijke vergoeding, waaronder ook wordt begrepen opgebouwde goodwill, indien een huurder wordt opgezegd en het gehuurde binnen een jaar opnieuw wordt aangewend voor een gelijksoortig bedrijf. Franchisenemers die detailhandelsruimte (winkelruimte) huren hebben derhalve een wettelijk recht op goodwillvergoeding.

klantenvergoeding

Ook de agentuurovereenkomst kent een wettelijke bepaling waarin de agent – aan het einde van de agentuurovereenkomst – een wettelijk recht op een klantenvergoeding heeft voor zover die aangebrachte klanten nog doorlopende voordelen heeft voor de opdrachtgever van de agent. Naar analogie zou kunnen worden bepleit dat franchisenemers die klanten achterlaten eveneens recht hebben op een klantenvergoeding voor zover die aangebrachte klanten nog doorlopende voordelen heeft voor opvolgend exploitant!