Actueel

Hof Amsterdam: Etos verplicht tot bescherming franchiseformule!

13 december 2017

Het Gerechtshof Amsterdam heeft geoordeeld dat franchisegever Etos verplicht is jegens haar franchisenemers om de Etos franchiseformule te beschermen. Niet geoorloofd is bijvoorbeeld om de opgebouwde naamsbekendheid van de formule te gelde te maken door concurrenten van die naamsbekendheid te laten profiteren (bijvoorbeeld: door het Etos eigen merk door anderen te laten gebruiken) ten koste van de eigen Etos franchisenemers

De zaak

Etos heeft circa 550 winkels, waarvan 300 eigen vestigingen en 250 franchisevestigingen. Etos en Albert Heijn zijn beide onderdeel van het Ahold Delhaize concern.

Etos kent een eigen merk productenlijn die in alle Etos winkels worden gevoerd. Dit eigen merk is succesvol, onderscheidend en trekt veel klanten naar de winkels.

Etos en Albert Heijn hebben begin 2017 besloten dat het Etos eigen merk ook in Albert Heijn supermarkten mag worden verkocht. Dit ter vergroting van de naamsbekendheid van het Etos eigen merk terwijl Albert Heijn op die manier haar omzet uit de drogisterij/cosmetica assortiment wil verhogen.

De Etos franchisenemers maken bezwaar. Onder druk van een kort geding zien Etos en Albert Heijn medio 2017 alsnog (voorlopig) af van hun voornemen. Vervolgens besluiten zij een deel van de betreffende Etos eigen merk producten alsnog te gaan verkopen en wel onder de merknaam “Care” (de producten worden omgelabeld). Volgens Albert Heijn en Etos waren de voorbereidingen van de verkoop van Etos eigen merk producten in de Albert Heijn winkels te ver gevorderd om deze nog stop te zetten. De productie van de Etos eigen merk producten was reeds opgeschroefd terwijl de productie van de Albert Heijn huismerk producten juist was stopgezet. Het omlabelen van de producten naar Care is een tijdelijke noodgreep om enerzijds te voorkomen dat de Albert Heijn supermarkten met lege schappen te maken krijgen en anderzijds af te komen van de reeds bestelde en geleverde voorraad Etos eigen merk producten. Albert Heijn stelt daarbij dat zij zes maanden nodig heeft om een nieuw design voor de producten te ontwikkelen.

De Etos franchisenemers zijn van mening dat de omgelabelde producten een kopie zijn van de Etos eigen merk producten, dat er teveel gelijkenis bestaat en dat de toezegging om af te zien van de voorgenomen verkoop van de Etos eigen merk producten ook ziet op de tot Care omgelabelde producten. Zij menen dat hen op ontoelaatbare wijze concurrentie wordt aangedaan en vrezen schade door omzetverlies. Als de consumenten de Etos eigen merk producten in de Albert Heijn supermarkten kunnen kopen zullen zij daarvoor immers niet meer naar de Etos winkel hoeven te gaan.

De Voorzieningenrechter

De Voorzieningenrechter te Haarlem stelt de Etos franchisenemers in het gelijk. Zij oordeelt dat Albert Heijn en Etos in strijd handelen met de toezegging dat (voorlopig) zou worden afgezien van de voorgenomen verkoop van Etos eigen merk producten zodat verkoop van diezelfde producten onder de merknaam “Care” ook niet is toegestaan. De eventuele schade is het gevolg van het niet nakomen van de gedane toezegging en dient dus voor eigen rekening te blijven en kan niet aan de Etos franchisenemers worden tegengeworpen.

Het Hof

Het Hof oordeelt anders en stelt Albert Heijn en Etos in het gelijk. Zij overweegt dat het in het kort geding niet gaat om de vraag of Etos en Albert Heijn gerechtigd zijn tot verkoop van het Etos eigen merk nu zij daarvan hebben afgezien. Juist omdat sprake is van verkoop onder een andere merknaam (“Care”) handelt Albert Heijn niet zonder meer in strijd met de toezegging door de Care producten voor een beperkte periode in haar winkels te gaan verkopen. Dit oordeel zou volgens het Hof anders kunnen uitvallen indien Etos en Albert Heijn jegens de (Etos) franchisenemers ontoelaatbaar zouden handelen. Daarvan zou sprake kunnen zijn indien zij de mede door de franchisenemers opgebouwde naamsbekendheid van Etos te gelde maakt (bijvoorbeeld door ingebruikgeving van het Etos eigen merk) en concurrenten van Etos franchisenemers (zoals Albert Heijn winkels) daarvan laat profiteren ten koste van de Etos franchisenemers. Van dit laatste is hier volgens het Hof geen sprake omdat onvoldoende aannemelijk is geworden dat consumenten de vergelijkbare Care producten als Etos producten zullen herkennen. In die redenering is er geen schade te verwachten voor franchisenemers.

Tenslotte

De uitkomst had ook anders kunnen uitvallen. Het Hof overweegt dat op de verpakkingen van de Care producten de naam Etos ontbreekt, vermeld staat dat de producten zijn gecreëerd voor Albert Heijn terwijl de lay out van die verpakkingen enigszins anders is dan die van de Etos eigen merk producten. Anderzijds overweegt het Hof dat de naar Care omgelabelde producten qua uiterlijk, inhoud en “look and feel” grote gelijkenis vertoont met de Etos eigen merk producten. Toch oordeelt het Hof – zonder enige nadere toelichting of motivering – dat onvoldoende aannemelijk is geworden dat het winkelend publiek de vergelijkbare Care producten als Etos producten zal herkennen althans daarover in verwarring zal geraken.

De Etos franchisenemers krijgen hier het nadeel van de twijfel terwijl goed voorstelbaar is dat zij – mede gezien alle omstandigheden – juist het voordeel van de twijfel hadden behoren te krijgen. Waarom de belangen van de Etos franchisenemers hier kennelijk worden achtergesteld bij de belangen van Albert Heijn en (haar zustermaatschappij en) franchisegever Etos is onduidelijk. Mogelijk heeft bij het oordeel van het Hof meegespeeld de toezegging van Albert Heijn en Etos dat de verkoop slechts gedurende een beperkte periode van zes maanden zou plaats vinden en het feit dat het hier een kort geding betrof. Dat laatste betekent dat van een beslissing “ten gronde” geen sprake is en dat  franchisenemers een bodemprocedure ter beschikking staat om desgewenst op later moment vergoeding van eventueel geleden schade te vorderen.