Actueel

Rayon exclusiviteit; voor franchisenemer en -gever?

6 mei 2010

In de meeste franchiseovereenkomsten wordt aan de franchisenemer een rayon of regio toegewezen waarin deze de formule exclusief mag exploiteren. De exclusiviteit is van belang omdat een franchisenemer dan zekerheid heeft dat hem geen concurrentie wordt aangedaan binnen zijn rayon door collega franchisenemers of de eigen franchisegever.

Uiteraard komt dat de resultaten van zijn franchiseonderneming ten goede. Voor franchisegever is dat ook van belang omdat gezonde en sterke franchisenemers bijdragen aan de kracht en uitstraling van de franchiseformule en -organisatie. Indien ruimte is voor meer vestigingen in een rayon dat al exclusief is toegewezen aan een franchisenemer dan zal franchisegever niet zonder toestemming van die franchisenemer in dat rayon een nieuwe vestiging mogen openen. Soms is in franchiseovereenkomsten bepaald dat zo’n tweede of volgende vestiging wel mag worden geopend indien uit onderzoek blijkt dat er voldoende economische ruimte is en op voorwaarde dat zo’n nieuw te openen vestiging eerst wordt aangeboden aan de “zittende” franchisenemer uit dat rayon. Die krijgt dan als eerste de mogelijkheid om de nieuw te openen vestiging te verkrijgen en de exclusiviteit te behouden.

De rayonexclusiviteit zal in de meeste gevallen duidelijk zijn afgebakend en bij inbreuken op het rayon zal een franchisenemer daar zonder meer tegen op kunnen treden, desnoods via een gerechtelijke procedure (kort geding is dan waarschijnlijk het meest voor de hand liggend).

Is buiten het toegewezen rayon sprake van een zogenaamde “witte vlek” (een gebied dat nog niet exclusief is toegewezen aan een franchisenemer) dan zal franchisenemer ook daar (dus buiten zijn eigen rayon) activiteiten mogen ontwikkelen (tenzij uitdrukkelijk anders overeengekomen). Buiten het eigen rayon geldt dan uiteraard geen exclusiviteit.De Hoge Raad heeft onlangs een arrest van het Gerechtshof Den Bosch bevestigd, waarin dit Hof heeft geoordeeld dat acquisitie activiteiten van een franchisenemer buiten zijn eigen rayon waren toegestaan. Deze activiteiten vonden plaats in een rayon dat (nog) niet was toegewezen aan een andere franchisenemer. Het feit dat het “vrije” rayon feitelijk (wel) door een andere franchisenemer werd bediend, maakte in dit verband niet uit. Iedere andere franchisenemer mocht in die “witte vlek” (zolang het nog niet exclusief was toegewezen aan een andere franchisenemer) formule activiteiten ontwikkelen.

Iets anders is dat een franchisegever haar eigen franchisenemers geen concurrentie behoort aan te doen, ook niet als zij daarbij geen inbreuk maakt op het exclusieve rayon. Regelmatig komt het voor dat een franchisegever aan de rand van een rayon of in het secundaire of tertiaire marktgebied van een franchisenemer concurrerende activiteiten ontplooit. Dat kan zijn doordat een nieuwe vestiging wordt geopend of doordat een nieuwe locatie wordt verkregen en vervolgens aan een concurrent wordt doorverkocht. Zodra duidelijk is dat daarmee de eigen franchisenemer concurrentie wordt aangedaan pleegt franchisegever mijns inziens al snel wanprestatie. Franchisenemer kan franchisegever daarop aanspreken en zonodig schadevergoeding vorderen. In ruil voor (vaak aanzienlijke) franchisevergoedingen mogen franchisenemers rekenen op een ongestoord gebruik van de formule en ondersteuning van de franchisegever. In geen geval behoeven zij te rekenen op concurrerende activiteiten van de eigen franchisegever, ook niet (net) buiten het eigen rayon en al helemaal niet in het eigen marktgebied.
Het rayon is vooral bedoeld als exclusieve zone voor de franchisenemer en niet als “vrijbrief” voor een franchisegever om daarbuiten activiteiten te ontwikkelen zonder nog rekening te houden met gerechtvaardigde belangen van haar franchisenemers!

-Dit artikel is eveneens geplaatst in Franzine –