Wijziging formule
Wijzigingen die de kern van de formule betreffen mogen in principe niet worden doorgevoerd zonder toestemming van franchisenemer. Franchisenemer heeft immers gekozen voor de formule zoals die bestond ten tijde van het aangaan van de franchiseovereenkomst en niet voor een nadien ingrijpend gewijzigde formule.
Een éénzijdige – ingrijpende – wijziging van de franchiseformule door franchisegever is dus in principe niet toegestaan.
Indien franchisegever de formule ingrijpend wil wijzigen, dient zij daartoe in overleg te treden met haar franchisenemers. Franchisegever kan haar franchisenemers (als het goed is) overtuigen van nut en noodzaak om de ingrijpende wijziging door te voeren. Indien franchisenemer niet akkoord is met de ingrijpende wijziging dan zal franchisegever de formule – jegens die franchisenemer – niet mogen wijzigen. Voert zij de wijziging toch door dan is in beginsel sprake van wanprestatie. Franchisenemer kan dan nakoming of ontbinding van de franchiseovereenkomst vorderen vermeerderd met schadevergoeding. >> Zie ook: Wanprestatie franchisegever.
Akkoord meerderheid bindt minderheid niet
Een verstandige franchisegever zal, in geval van ingrijpende wijzigingen van de formule, tijdig in overleg treden met haar franchisenemers. Soms zijn afspraken gemaakt met de franchiseraad of de vereniging van franchisenemers om vooraf overleg te voeren over ingrijpende wijzigingen. >> Zie ook: Collectieven –franchiseraad en Collectieven – vereniging van franchisenemers.
Hoewel de positie van franchisegever sterker wordt om wijzigingen door te voeren indien zij akkoord heeft van de franchiseraad, de franchisenemersvereniging of andere vertegenwoordigers van franchisenemers bindt een dergelijk akkoord de individuele franchisenemer niet. De franchisegever zal met elke individuele franchisenemer akkoord moeten bereiken over een ingrijpende wijziging van de formule. Indien de meerderheid van de franchisenemers akkoord is, moet franchisegever met de minderheid die niet akkoord is alsnog individueel overeenstemming zien te bereiken. Eventueel kan dan in overleg tot beëindiging van de franchiseovereenkomst, al dan niet met een vergoeding, worden besloten.
In de lucht houden van afgeschreven formule voor minderheid is een ingrijpende – niet toegestane – wijziging
Het enkel “in de lucht houden” van de ongewijzigde formule ten behoeve van een minderheid van franchisenemers die niet instemmen met de gewijzigde formule of met een overstap naar een andere formule zal de franchisegever niet snel helpen; in zo’n geval wordt de “oude” formule in meer- of mindere mate ontmanteld en/of wordt de dienstverlening niet meer (voldoende) op peil gehouden voor nog slechts een beperkt aantal franchisenemers. Dit kwalificeert zich dan meestal als een ongeoorloofde ingrijpende wijziging van de franchiseformule en/of wanprestatie van franchisegever. De achterblijvende franchisenemers zijn dan gerechtigd om de franchiseovereenkomst te ontbinden en schadevergoeding te vorderen.
Belangrijke of ondergeschikte wijziging?
Of een wijziging van de formule een ingrijpende wijziging betreft zal per situatie verschillen. In principe zal franchisenemer moeten bewijzen dat de wijziging een ingrijpende wijziging betreft. Wijzigingen die de kern van de formule betreffen of deze wezenlijk aantasten, zijn ingrijpend.
Relevante uitspraken
Het Hof Arnhem heeft beslist dat het eenzijdig invoeren door franchisegever van de verplichting voor franchisenemer tot het verrichten van extra services aan klanten (terwijl die services voorheen niet verplicht waren) een ingrijpende wijziging van de formule is. Voor een dergelijke wijziging is instemming van franchisenemer vereist.
De Voorzieningenrechter Utrecht heeft beslist dat (o.m.) het eenzijdig terugbrengen van een salesfee voor franchisenemer van 28% naar 10% van de omzet een ingrijpende eenzijdig opgelegde beleidswijziging is. Sprake is van wanprestatie van franchisegever. Ontbinding franchiseovereenkomst door franchisenemer gerechtvaardigd.
De Rechtbank Breda heeft beslist dat het eenzijdig wijzigigen van de franchiseformule (o.m. door cursussen nog uitsluitend te leveren op CD ipv cassettes) ongeoorloofd is en wanprestatie van franchisegever oplevert. Franchiseovereenkomst terecht ontbonden door franchisenemer.
