Zelfstandig ondernemerschap

Een franchisenemer is een zelfstandig ondernemer. Deze zelfstandigheid kenmerkt zich doordat hij voor eigen rekening en risico zijn (franchise)onderneming drijft. Van een arbeidsrechtelijke verhouding met franchisegever is geen sprake. Een arbeidsrechtelijke verhouding kenmerkt zich door het verrichten van arbeid, betaling van loon en een gezagsverhouding.

Soms is er toch onduidelijkheid over de vraag of sprake is van een arbeidsovereenkomst of een franchiseovereenkomst. In de rechtspraak wordt “door” de overeenkomst heengekeken: niet alleen de bewoordingen van de overeenkomst zijn beslissend maar de daadwerkelijke invulling en uitvoering die aan de samenwerking wordt gegeven. De gevolgen van het aannemen van een loondienstverband in plaats van een franchiseovereenkomst zijn groot; franchisegever wordt dan als werkgever beschouwd die onder meer socale premies en loonbelasting moet afdragen, vakantiebijslag moet betalen, loon moet doorbetalen bij ziekte, er geldt ontslagbescherming, etc., etc.

De belangrijkste verschillen tussen een zelfstandig ondernemerschap (franchiserelatie) en een loondienstverband (arbeidsrelatie) zijn:

• wel/geen gezagsverhouding
• wel/geen verplichting om werk zelf uit te voeren
• wel/geen verplichte aanwezigheid
• wel/geen verplichte beschikbaarheid
• zelfstandig regelen van pensioen en ziektekostenverzekering versus bijdragen van werkgever en deelname bedrijfspensioenfons
• zelfstandig regelen arbeidsongeschiktheidsverzekering versus loon doorbetaling bij ziekte
• geen inkomen tijdens vakantie versus doorbetaling loon tijdens vakantie
• onregelmatig inkomen (winst/verlies) versus vast (maand)inkomen
• wel/geen debiteurenrisico
• factureren met BTW versus loonstroken
• btw nummer versus personeelsnummer
• wel/geen kvk inschrijving
• wel/geen bedrijfsadministratie
• franchisenemer kan personeel in dienst hebben
• etcetera

Relevante uitspraken

De Voorzieningenrechter Rechtbank Groningen heeft beslist dat sprake is van een franchiseovereenkomst en niet van een (verkapte) arbeidsovereenkomst. Kenmerkend voor franchise is het gebruik van een herkenbare formule en het zelfstandig ondernemerschap waarbij een zeker mate van gelijkwaardigheid tussen franchisegever en franchisenemer bestaat. In dit geval zijn franchisenemers niet verplicht de werkzaamheden zélf uit te voeren, mogen zij 20% van hun tijd besteden aan vergelijkbare werkzaamheden voor andere opdrachtgevers dan franchisegever, voeren franchisenemers een eigen administratie en factureren zij voor hun werkzaamheden aan franchisegever. Op grond van deze feiten oordeelt de Voorzieningenrechter dat sprake is van een franchiseovereenkomst. Alle vorderingen die zijn gebaseerd op het bestaan van een arbeidsovereenkomst worden afgewezen.

De Rechtbank Haarlem heeft beslist dat sprake is van een franchiseovereenkomst  en niet van een (verkapte) arbeidsovereenkomst. Van belang is hetgeen partijen bij aanvang van de samenwerking voor ogen stond en hoe zij daaraan in de praktijk feitelijk uitvoering aan hebben gegeven. Partijen beoogden geen ondergeschiktheid. Het was de onmiskenbare bedoeling van partijen dat franchisenemer voor eigen rekening en risico werkzaamheden als thuiskapper zou gaan verrichten tegen betaling van omzetfee in ruil voor bepaalde franchisefaciliteiten. Vorderingen gebaseerd op het bestaan van een arbeidsovereenkomst afgewezen.

De Centrale Raad van Beroep heeft geoordeeld dat door het ontbreken van de verplichting om de werkzaamheden persoonlijk te verrichten, terwijl ook sprake is van gelijkwaardighied van partijen, sprake is van een franchiseovereenkomst en niet van een (verkapte) arbeidsovereenkomst. Geen sociale premies verschuldigd.